Trong bối cảnh kinh tế thế giới và Việt Nam đang liên tục biến động, lãi suất ngân hàng trở thành một trong những yếu tố tài chính được quan tâm hàng đầu. Những thay đổi về lãi suất không chỉ tác động trực tiếp đến người vay mà còn ảnh hưởng mạnh mẽ đến chiến lược của các nhà đầu tư, đặc biệt là trong bối cảnh dòng tiền đang tìm kiếm nơi “trú ẩn an toàn”. Vậy khi lãi suất ngân hàng thay đổi, người vay và nhà đầu tư cần điều chỉnh như thế nào để không bị “chôn vốn” hoặc rơi vào bẫy tài chính? Bài viết dưới đây Tài Chính Xanh sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất sự thay đổi của lãi suất và các chiến lược ứng phó phù hợp. Tình hình biến động lãi suất ngân hàng  Xu hướng lãi suất ngân hàng hiện nay     Bối cảnh kinh tế toàn cầu chưa hoàn toàn phục hồi sau đại dịch, nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới đã áp dụng chính sách tiền tệ linh hoạt, chủ yếu theo hướng giảm lãi suất nhằm kích thích tăng trưởng. Tuy nhiên, bước sang năm 2024 – 2025, xu hướng lại bắt đầu đảo chiều tại một số nền kinh tế lớn do lo ngại về lạm phát. Tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước cũng đã có những điều chỉnh lãi suất điều hành, từ đó kéo theo sự thay đổi trong lãi suất huy động và cho vay tại các ngân hàng thương mại. Một số ngân hàng lớn đã giảm lãi suất huy động xuống mức thấp kỷ lục, trong khi lãi suất cho vay không giảm tương ứng, tạo ra áp lực cho người vay và thách thức cho người gửi tiền. Tại sao lãi suất ngân hàng thay đổi? Lãi suất ngân hàng không cố định, mà thay đổi liên tục theo tình hình kinh tế, chính sách tiền tệ và nhiều yếu tố khác. Dưới đây là những nguyên nhân chính khiến lãi suất thay đổi: Lãi suất ngân hàng thay đổi người vay và nhà đầu tư cần lưu ý gì? Khi lãi suất có dấu hiệu thay đổi, không chỉ làm ảnh hưởng đến hoạt động của các ngân hàng, mà còn tác động sâu rộng đến từng cá nhân và doanh nghiệp đặc biệt là người đang vay vốn và nhà đầu tư. Vậy trong bối cảnh lãi suất tăng hoặc giảm, chúng ta cần lưu ý điều gì? Lãi suất ngân hàng tăng Khi lãi suất ngân hàng tăng, người vay vốn – dù là cá nhân hay doanh nghiệp – sẽ đối mặt với nhiều áp lực tài chính nghiêm trọng. Tăng chi phí vay vốn: Đây là ảnh hưởng rõ ràng nhất. Khi lãi suất tăng, người vay phải trả nhiều tiền hơn cho cùng một khoản vay. Ví dụ, với khoản vay mua nhà 2 tỷ đồng, lãi suất tăng từ 9% lên 11%/năm có thể khiến bạn phải trả thêm hàng chục triệu mỗi năm tiền lãi. Tái cân đối tài chính cá nhân/doanh nghiệp: Rủi ro nợ xấu gia tăng: Khi khả năng trả nợ yếu đi, tỷ lệ nợ xấu có xu hướng tăng lên. Đây cũng là lý do khiến ngân hàng siết chặt điều kiện cho vay. Lãi suất ngân hàng giảm Khi lãi suất giảm đó là một tín hiệu quan trọng phản ánh chính sách nới lỏng tiền tệ, thường nhằm kích thích tiêu dùng, đầu tư và tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, tác động của việc giảm lãi suất không đơn thuần là “tin vui”, mà tùy từng đối tượng, hoàn cảnh sẽ có cả cơ hội lẫn thách thức. Lợi ích cho người vay: Chi phí vay thấp hơn nên sẽ là thời điểm vàng để cá nhân hoặc doanh nghiệp vay vốn phục vụ nhu cầu đầu tư, mở rộng sản xuất. Bên cạnh đó còn tái cấu trúc khoản vay, vì vậy nhiều ngân hàng cho phép khách hàng chuyển đổi sang mức lãi suất thấp hơn, giúp giảm áp lực tài chính.Áp lực đối với người gửi tiết kiệm: Lãi suất giảm đồng nghĩa với việc lợi nhuận từ kênh tiết kiệm ngân hàng sụt giảm. Đặc biệt với người lớn tuổi, hoặc nhóm có thu nhập thụ động từ tiền gửi, điều này khiến họ buộc phải tìm kiếm kênh đầu tư mới. Lưu ý quan trọng cho người vay và nhà đầu tư Lãi suất ngân hàng là một công cụ điều tiết tài chính vĩ mô quan trọng. Sự thay đổi của lãi suất ảnh hưởng sâu rộng đến cả người vay lẫn nhà đầu tư. Để tránh rủi ro và tận dụng tốt cơ hội, dưới đây là các lưu ý quan trọng cần ghi nhớ: Cập nhật kịp thời diễn biến lãi suất Người vay và nhà đầu tư cần theo dõi sát sao thông tin từ Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng thương mại và thị trường tài chính. Một sự thay đổi nhỏ trong lãi suất có thể tạo ra ảnh hưởng lớn đến chi phí vay, lợi suất đầu tư và dòng tiền cá nhân. Chủ động đánh giá lại khả năng tài chính cá nhân/doanh nghiệp Khi lãi suất tăng, người vay cần tính toán lại chi phí vay, khả năng trả nợ và tránh các khoản vay mới nếu không thực sự cần thiết. Với nhà đầu tư, nên đánh giá lại khả năng chịu rủi ro, đặc biệt nếu có sử dụng đòn bẩy tài chính.Không “bắt đáy” hoặc “đu đỉnh” lãi suất theo cảm tính Lãi suất không tăng hoặc giảm theo một quy luật đơn giản. Đôi khi, thị trường phản ứng trước khi lãi suất thực sự thay đổi. Việc cố gắng “canh đúng thời điểm” để vay vốn hoặc đầu tư có thể gây ra sai lầm nếu không hiểu

Từ 1/7, hoạt động cho vay ngang hàng sẽ được thử nghiệm trong 2 năm, cùng với chấm điểm tín dụng, chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở. Chính phủ ban hành Nghị định 94 ngày 29/4 về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), các giải pháp công nghệ tài chính (fintech) trong lĩnh vực ngân hàng. Theo đó, một trong các giải pháp fintech được Chính phủ đồng ý thử nghiệm là cho vay ngang hàng (P2P Lending). Công ty cho vay ngang hàng chỉ được cung cấp giải pháp thử nghiệm khi được Ngân hàng Nhà nước cấp phép. Cho vay ngang hàng là hình thức kết nối trực tiếp giữa người cho vay và người vay tiền thông qua một nền tảng trực tuyến, không cần trung gian tài chính truyền thống như ngân hàng. Hoạt động thử nghiệm P2P Lending sẽ được cấp phép trong 2 năm, nhưng không áp dụng với các nhà băng ngoại. Các tổ chức tín dụng, công ty công nghệ tài chính được tham gia xét duyệt cơ chế thử nghiệm, song không đồng nghĩa việc họ sẽ đáp ứng các điều kiện kinh doanh và đầu tư khi pháp luật có quy định. Kết quả thử nghiệm là căn cứ để các cơ quan quản lý nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý liên quan lĩnh vực cho vay này. Việt Nam hiện có khoảng 100 công ty hoạt động trong lĩnh vực cho vay ngang hàng với nhiều đơn vị vốn đầu tư nước ngoài. Ngân hàng Nhà nước từng đánh giá một số thỏa thuận giữa các bên tham gia trong mô hình P2P Lending thiếu minh bạch, chưa có cơ chế giám sát việc sử dụng, quản lý vốn vay của loại hình này, nên có thể dẫn tới tranh chấp giữa các bên. Việc đưa ra các nguyên tắc và quy định để thử nghiệm có kiểm soát với fintech cho vay ngang hàng là cần thiết. Cùng với P2P Lending, Việt Nam có khoảng 200 công ty fintech và 90% số này hoạt động trong mảng ngân hàng (thanh toán, ứng dụng xếp hạng, chấm điểm tín dụng…). Tại Nghị định lần này, Chính phủ cũng cho phép thí điểm hoạt động fintech khác, gồm chấm điểm tín dụng, chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API). Mục tiêu của cơ chế thử nghiệm các dịch vụ fintech lần này, theo Chính phủ, nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hiện đại hóa lĩnh vực ngân hàng và giúp người dân, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ tài chính minh bạch, hiệu quả với chi phí thấp. Ngoài ra, việc tạo lập môi trường thử nghiệm nhằm đánh giá chi phí, lợi ích và giúp hạn chế rủi ro với khách hàng khi sử dụng các giải pháp này. Nguồn: Phương Dung – VNExpress